Komunikaty
Pomoc dla utrzymujących lochy i prosięta: wciąż można składać wnioski a wypłacono już ponad 115 mln zł
Do 29 kwietnia 2022 r. wnioski o wsparcie mogą składać hodowcy loch i prosiąt, których gospodarstwa zagrożone są utratą płynności finansowej w związku z ograniczeniami na rynku rolnym spowodowanymi epidemią COVID-19. Dotychczas w ramach trwającego naboru do Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa wpłynęło niemal 13,9 tys. wniosków na kwotę blisko 204 mln zł, z czego ARiMR zrealizowała 5,2 tys. płatności na ponad 115 mln zł.
Wnioski przyjmują biura powiatowe ARiMR. Dokumenty można złożyć osobiście, przesłać za pośrednictwem elektronicznej skrzynki podawczej ePUAP lub nadać przesyłką rejestrowaną w placówce Poczty Polskiej. O dotrzymaniu terminu decyduje data ich wpływu do placówki Agencji.
Dofinansowanie przysługuje właścicielom mikro-, małych lub średnich przedsiębiorstw, którzy na dzień 15 listopada 2021 r. prowadzili utrzymujące świnie gospodarstwo, a w okresie od 15 listopada 2021 r. do 31 marca 2022 r. urodziło się w nim minimum 10 prosiąt. Oznakowanie tych zwierząt musi być zgłoszone do ARiMR do 15 kwietnia 2022 r.
Wysokość pomocy wynosi 1000 zł za każde 10 prosiąt – nie więcej jednak niż 500 tys. zł dla jednego producenta trzody chlewnej. Może on złożyć więcej niż jeden wniosek o takie wsparcie, lecz pomoc do danej sztuki trzody chlewnej można otrzymać tylko raz.
Nabór wniosków o wsparcie dla hodowców loch i prosiąt, których gospodarstwa zagrożone są utratą płynności finansowej w związku z ograniczeniami na rynku rolnym spowodowanymi epidemią COVID-19, rozpoczął się 15 lutego i potrwa do 29 kwietnia 2022 r.
W dniu 4 kwietnia 2022 r. rozpoczyna się na terenie powiatu wołomińskiego kwalifikacja wojskowa
Informujemy, że kwalifikacja wojskowa w roku 2022 na terenie powiatu wołomińskiego odbywać się będzie w okresie od dnia 4 kwietnia 2022 r. do dnia 31 maja 2022 r. O zdolności do czynnej służby wojskowej orzeka Powiatowa Komisja Lekarska w Wołominie (działa wyłącznie w terminie określanym corocznie rozporządzeniem Ministrów Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz Obrony Narodowej w sprawie przeprowadzenia kwalifikacji wojskowej).
Siedzibą Powiatowej
Komisji Lekarskiej jest budynek zlokalizowany w Wołominie przy ul. 1 Maja 36
(furtka z prawej strony budynku)
tel.: 663-537-319 (wyłącznie w czasie trwania kwalifikacji wojskowej w godz.
8.00 – 12.00)
adres e-mail: wso@powiat-wolominski.pl
Komisja rozpoczyna pracę od godz. 8.30
Do kwalifikacji wojskowej
wzywa się:
1. mężczyzn
urodzonych w roku 2003 przewidzianych do wezwania celem stawienia się przed
Powiatową Komisją Lekarską w Wołominie;
2. mężczyzn urodzonych w latach 1998 – 2002, którzy nie posiadają określonej
kategorii zdolności do czynnej służby wojskowej;
3. osoby urodzone w latach 2001 – 2002, które:
1) zostały uznane przez Powiatową Komisję Lekarską w Wołominie za czasowo
niezdolne do czynnej służby wojskowej, ze względu na stan zdrowia, jeżeli okres
tej niezdolności upływa przed zakończeniem kwalifikacji wojskowej,
2) zostały uznane przez Powiatową Komisję Lekarską w Wołominie za czasowo
niezdolne do czynnej służby wojskowej, ze względu na stan zdrowia, jeżeli okres
tej niezdolności upływa po zakończeniu kwalifikacji wojskowej, i złożyły, w
trybie art. 28 ust. 4 i 4b ustawy o powszechnym obowiązku obrony RP, wniosek o
zmianę kategorii zdolności do czynnej służby wojskowej przed zakończeniem
kwalifikacji wojskowej;
4. kobiety urodzone w latach 1998 – 2003, posiadające kwalifikacje przydatne do
czynnej służby wojskowej lub pobierające naukę w celu uzyskania tych
kwalifikacji które w roku szkolnym lub akademickim 2019/2020 kończą naukę w
szkołach lub uczelniach medycznych i weterynaryjnych oraz na kierunkach
psychologicznych, albo będące studentkami lub absolwentkami szkół lub
kierunków, o których mowa w § 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 28
kwietnia 2017 r w sprawie wskazania grup kobiet poddawanych obowiązkowi
stawienia się do kwalifikacji wojskowej (Dz. U. poz. 944);
5. osoby, które ukończyły 18 lat życia i zgłosiły się ochotniczo do
kwalifikacji wojskowej do końca roku kalendarzowego, w którym kończą 24 lata
życia – jeżeli nie posiadają określonej kategorii zdolności do czynnej służy
wojskowej.
Terminy kwalifikacji wojskowej 2022 dla Gminy Poświętne: 30.05. – 31.05.
kobiety: 31.05.
W trakcie
kwalifikacji wojskowej przewiduje się przerwę w pracy Powiatowej Komisji
Lekarskiej w dniu 15 kwietnia 2022 r. (piątek) oraz w dniu 2 maja 2022 r.
(poniedziałek).
Osoby przeznaczone do kwalifikacji wojskowej winny zgłaszać się do
REJESTRACJI od godz. 8.00, nie później niż do godz. 10.00. Dopuszcza
się zmianę – na wniosek zainteresowanego – terminu stawiennictwa wyłącznie w
okresie pomiędzy 4 kwietnia 2022 r. – 31 maja 2022 r.
Osoba zgłaszająca się do kwalifikacji wojskowej po raz pierwszy na potrzeby ewidencji wojskowej dostarcza:
• dowód osobisty (lub inny dokument pozwalający na ustalenie tożsamości wraz z potwierdzeniem
zameldowania – potwierdzenie można uzyskać w urzędzie miasta (gminy) właściwym
dla miejsca zamieszkania)
• aktualną fotografię [o wymiarach 3 x 4 cm, bez nakrycia głowy],
• dokument potwierdzający poziom wykształcenia lub pobieranie nauki oraz posiadane kwalifikacje zawodowe:
• świadectwo ukończenia szkoły,
• aktualne zaświadczenie o pobieraniu nauki [podpisane przez rektora, dziekana, dyrektora, wicedyrektora],
• prawo jazdy [o ile zgłaszający się do kwalifikacji posiada],
• dokument potwierdzający przyczyny niestawienia się do kwalifikacji wojskowej, jeśli stawienie się do kwalifikacji w terminie określonym w wezwaniu nie było możliwe,
• potwierdzenie zgłoszenia się do rejestracji w przypadku wprowadzenia takiego obowiązku.
Powiatowej Komisji Lekarskiej przedstawia [o ile posiada]:
• dokumenty lekarskie dotyczące stanu zdrowia.
Kontakt w sprawie kwalifikacji wojskowej:
Dorota Romańczuk
– Naczelnik Wydziału Spraw Obywatelskich
(przyziemie budynku / wejście B / pokój 012)
tel.: 22 346-11-04
adres e-mail: wso@powiat-wolominski.pl
Już można ubiegać się o wsparcie na inwestycje w produkcję prosiąt lub nawadnianie
29 marca 2022 r. Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa rozpoczęła przyjmowanie wniosków o wsparcie finansowe na „Modernizację gospodarstw rolnych” w dwóch obszarach – rozwój produkcji prosiąt oraz nawadnianie w gospodarstwie. Zainteresowani tą formą pomocy mają czas na złożenie dokumentów do 27 maja 2022 r.
Inwestycje w produkcję prosiąt – obszar A
O dofinansowanie inwestycji w produkcję prosiąt (obszar A) mogą się ubiegać rolnicy m.in. posiadający gospodarstwo rolne o powierzchni od 1 ha do 300 ha, którego wielkość ekonomiczna wynosi od 13 tys. euro do 250 tys. euro lub prowadzący dział specjalny produkcji rolnej. Wyjątek stanowią gospodarstwa osób wspólnie składających wniosek. W takim przypadku wielkość ekonomiczna pojedynczego gospodarstwa może być mniejsza niż 13 tys. euro, przy czym suma wielkości ekonomicznej wszystkich gospodarstw musi wynosić co najmniej 15 tys. euro, a po zrealizowaniu inwestycji w każdym gospodarstwie powinna osiągnąć co najmniej 13 tys. euro. Rolnik musi udokumentować osiągnięcie przychodu z działalności rolniczej w wysokości co najmniej 5 tys. zł. Warunek ten nie dotyczy prowadzących działalność rolniczą przez okres krótszy niż 12 miesięcy, które poprzedzają miesiąc złożenia wniosku o przyznanie pomocy.
Inwestycja zrealizowana w tym obszarze wsparcia musi doprowadzić do osiągnięcia wzrostu wartości dodanej brutto w gospodarstwie (GVA) co najmniej o 10 proc.
Refundacji w ramach inwestycji w obszarze rozwoju produkcji prosiąt podlegają m.in. koszty budowy, przebudowy, remontu połączonego z modernizacją budynków lub budowli wykorzystywanych do produkcji rolnej; koszty zakupu lub leasingu, zakończonego przeniesieniem prawa własności, nowych maszyn, urządzeń, wyposażenia do produkcji rolnej, w tym przygotowania do sprzedaży produktów rolnych wytwarzanych w gospodarstwie, do wartości rynkowej majątku; koszty budowy albo zakupu elementów infrastruktury technicznej wpływających bezpośrednio na warunki prowadzenia działalności rolniczej. Oprócz tego refundacją są objęte tzw. koszty ogólne, czyli te związane z przygotowaniem i realizacją inwestycji. Mogą to być np. koszty przygotowania dokumentacji technicznej – kosztorysów, projektów architektonicznych lub budowlanych, ocen lub raportów oddziaływania na środowisko, dokumentacji geologicznej i tym podobnych. Są to również koszty sprawowania nadzoru inwestorskiego lub autorskiego oraz związane z kierowaniem robotami budowlanymi, ale również opłaty za konsultacje, doradztwo na temat zrównoważenia środowiskowego i gospodarczego. Koszty ogólne nie mogą jednak przekroczyć 10 proc. pozostałych kosztów kwalifikowalnych.
Limit wsparcia jakie można otrzymać w całym okresie realizacji PROW 2014-2020 w obszarze rozwój produkcji prosiąt, to 900 tys. zł., lecz w przypadku inwestycji niezwiązanych bezpośrednio z budową, modernizacją budynków inwentarskich, w tym ich wyposażeniem, maksymalna wysokość pomocy wynosi 200 tys. zł. Wsparcie jest, co do zasady, przyznawane w postaci refundacji części kosztów kwalifikowanych. Standardowo wynosi 50 proc., a w przypadku gdy ubiega się o nie młody rolnik lub gdy robi to wspólnie kilku gospodarzy, poziom dofinansowania jest wyższy i sięga 60 proc.
Rolnicy, którzy złożyli wnioski o przyznanie pomocy w obszarze A w latach 2015–2018 i którym wypłacono wsparcie za zrealizowaną operację związaną z budynkami inwentarskimi lub magazynami paszowymi lub przyznano pomoc na taką operację, ale nie została ona jeszcze zakończona, mogą otrzymać dofinansowanie wyłącznie na zakup maszyn, urządzeń, wyposażenia do produkcji rolnej, itp., mogących służyć produkcji w obszarze A, o ile nie wykorzystali w pełni przysługującej im kwoty pomocy.
Inwestycje w nawadnianie
Z kolei wsparcie inwestycji w nawadnianie skierowane jest do rolników, którzy posiadają gospodarstwo rolne o powierzchni od 1 ha do 300 ha lub prowadzą produkcję w zakresie działów specjalnych produkcji rolnej. Przyznanie pomocy nie jest natomiast uzależnione od wielkości ekonomicznej gospodarstwa oraz wykazania wzrostu GVA. Starający się o to wsparcie musi udokumentować osiągnięcie przychodu z działalności rolniczej w wysokości co najmniej 5 tys. zł. Podobnie jak miało to miejsce w przypadku obszaru A, wymóg ten dotyczy prowadzących działalność rolniczą przez okres krótszy niż 12 miesięcy, które poprzedzają miesiąc złożenia wniosku o przyznanie pomocy.
Wsparcie można otrzymać na wykonanie nowego nawodnienia, ulepszenie istniejącej instalacji nawadniającej oraz ulepszenie instalacji nawadniającej wraz z powiększeniem nawadnianego obszaru. Poza tym dofinansowanie obejmuje koszty wykonanie ujęć wody, zakup nowych maszyn i urządzeń wykorzystywanych do nawadniania w gospodarstwie, budowy albo zakupu elementów infrastruktury technicznej niezbędnych do nawadniania.
Maksymalna kwota pomocy, jaką można otrzymać w całym okresie realizacji PROW 2014-2020 w tym obszarze, to 100 tys. zł. Wsparcie przyznawane jest w postaci refundacji części kosztów kwalifikowanych. Standardowo wynosi 50 proc., a w przypadku gdy o środki finansowe ubiega się młody rolnik, poziom dofinansowania sięga 60 proc.
Złóż wniosek o pomoc
Zainteresowani pomocą mogą składać wnioski jednocześnie w obu obszarach. Dokumenty przyjmują biura powiatowe i odziały regionalne Agencji do 27 maja 2022 r. Dokumenty można składać osobiście, przekazywać za pośrednictwem platformy ePUAP, a także wysyłać rejestrowaną przesyłką pocztową nadaną w placówce Poczty Polskiej.
W ramach PROW 2014-2020 ok. 40,5 tys. rolników podpisało z ARiMR umowy o przyznaniu wsparcia na „Modernizację gospodarstw rolnych” a do beneficjentów trafiło ponad 5,73 mld zł.
Urząd Gminy Poświętne 2 maja 2022 (poniedziałek) będzie nieczynny.
Dzień ten zgodnie z Zarządzeniem Nr 20/2022 Wójta Gminy Poświętne z dnia 23 marca 2022 r. w sprawie ustalenia dnia wolnego od pracy – 2 maja 2022 r. został wyznaczony jako dzień wolny od pracy.
Jednocześnie informujemy, iż obowiązkowe odpracowanie za 2 maja 2022 roku odbędzie się 2 kwietnia 2022 roku (sobota) w godzinach pracy Urzędu Gminy Poświętne tj. 730-1530
Kwalifikacja wojskowa dla Gminy Poświętne
Kwalifikacja wojskowa dla Gminy Poświętne odbędzie się w dniach 17-18 listopada 2021 r. (środa, czwartek).
Obowiązani do stawiennictwa są mężczyźni urodzeniu w 2001 oraz 2002 roku.
W załączeniu zawiadomienie Starosty Wołomińskiego.
150 tys. zł premii dla młodych rolników: 31 marca rozpoczyna się kolejny nabór wniosków
O 150 tys. zł na rozpoczęcie samodzielnego gospodarowania będzie się można starać w Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa od 31 marca do 29 maja 2022 r. Pomoc finansowa pochodzi z budżetu Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020.
Z premii dla młodych rolników mogą skorzystać osoby, które m.in. w dniu złożenia wniosku mają nie więcej niż 40 lat, posiadają odpowiednie kwalifikacje zawodowe lub zobowiążą się do ich uzupełnienia w ciągu 36 miesięcy od dnia doręczenia decyzji o przyznaniu pomocy. Starający się o to wsparcie powinni być właścicielami gospodarstwa o powierzchni co najmniej 1 hektara, ale nie mogą wejść w jego posiadanie wcześniej niż 24 miesiące przed dniem złożenia wniosku o przyznanie pomocy. Młody rolnik musi również posiadać lub utworzyć, najpóźniej w ciągu 9 miesięcy od otrzymania decyzji o przyznaniu pomocy, gospodarstwo o wielkości ekonomicznej mieszczącej się w przedziale od 13 tys. euro do 150 tys. euro. Jego powierzchnia powinna być równa co najmniej średniej powierzchni gospodarstwa w kraju, a w województwach o średniej niższej od krajowej, powierzchnia nowo utworzonego gospodarstwa powinna osiągnąć wielkość średniej wojewódzkiej.
W ramach wsparcia młodzi rolnicy mogą otrzymać 150 tys. zł premii. Jest ona wypłacana w dwóch ratach. Pierwszą w wysokości 120 tys. zł otrzymuje się po spełnieniu warunków do przyznania pomocy, a druga rata płatności – 30 tys. zł – trafia do młodych rolników po realizacji biznesplanu. Otrzymane środki powinny być przeznaczone na prowadzenie gospodarstwa lub przygotowanie do sprzedaży wytwarzanych w nim produktów rolnych. Minimum 70 proc. otrzymanej kwoty należy zainwestować w środki trwałe. Przyznane przez ARiMR wsparcie można wykorzystać np. na zakup gruntów, maszyn, stada podstawowego zwierząt bądź prace budowlane.
Wnioski o przyznanie pomocy będą przyjmowane od 31 marca do 29 maja 2022 r.przez oddziały regionalne ARiMR właściwe ze względu na miejsce położenia gospodarstwa. Dokumenty będzie można dostarczyć m.in. osobiście, przesłać przesyłką rejestrowaną nadaną w placówce Poczty Polskiej lub złożyć elektronicznie – za pośrednictwem skrzynki podawczej ePUAP.
Tegoroczny nabór będzie już 8. prowadzonym w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich 2014-2020. Dotychczas w ramach wszystkich przeprowadzonych naborów finansowanych z budżetu PROW 2014-2020 podpisanych zostało prawie 26 tys. umów o przyznaniu pomocy na kwotę ponad 3,27 mld zł.
Badanie mobilności
Zachęcamy do wzięcia udziału w badaniu mobilności!
Między 12 marca a 30 kwietnia bieżącego roku w wylosowanych gospodarstwach domowych na terenie całej metropolii warszawskiej ankieterzy zapytają mieszkańców o kierunki i sposoby przemieszczania się do pracy, szkoły oraz o to, na ile wygodnie żyje im się w swoich miejscowościach.
W naszej gminie zostanie przeprowadzonych 100 wywiadów *.
Zebrane podczas badania informacje pozwolą na podjęcie działań zmierzających do poprawy mobilności i jakości podróży, a także rozwoju transportu przyjaznego środowisku (m.in. transportu publicznego, rowerowego, komunikacji pieszej, transportu elektrycznego). Skutkiem tych działań będzie zmniejszenie negatywnego oddziaływania transportu na środowisko, klimat oraz ludzi.
W każdym wylosowanym gospodarstwie domowym do badania zostanie zaproszona jedna osoba, a badanie będzie trwało około 15 minut.
Badanie będą realizowali ankieterzy PBS Sp. z o.o. Każdy z nich będzie wyposażony w imienny identyfikator. [tutaj można zamieścić wzór identyfikatora]
Udział w badaniu jest dobrowolny. Informacje zebrane przez ankieterów podczas wywiadu nie będą wykorzystane w sposób pozwalający na zidentyfikowanie pytanej osoby. Wyniki badania będą analizowane jedynie w postaci zbiorczych zestawień statystycznych.
Firma, która będzie realizowała badanie, posiada certyfikat Programu Kontroli Jakości Pracy Ankieterów, który gwarantuje, że badanie zostanie wykonane rzetelnie i zgodnie z surowymi normami jakości obowiązującymi w badaniach rynku i opinii.
Więcej informacji o badaniu można znaleźć na stronie internetowej: omw.um.warszawa.pl
*Lista miejscowości znajduje się w oddzielnym pliku excel
Informacja do parafii (proponujemy aby włodarze gmin przekazali poniższą informację do parafii działających na terenie swoich gmin)
W okresie między 12 marca a 30 kwietnia bieżącego roku na terenie naszej parafii prowadzone będą badania ankietowe Planu Zrównoważonej Mobilności. Plan ten jest tworzony, aby poznać najlepsze kierunki dalszego rozwoju i poprawy transportu oraz przemieszczania się w naszej gminie. Badania te będą przeprowadzali ankieterzy firmy PBS Sp. z o.o. W naszej gminie ankieterzy zgłoszą się do 100 losowo wybranych gospodarstw domowych. Każdy ankieter będzie miał imienny identyfikator, a także list polecający. Zachęcamy do wpuszczenia ankietera i wzięcia udziału w badaniu, ponieważ jego wyniki pozwolą na podjęcie działań mających na celu poprawę jakości życia w naszej najbliższej okolicy.
Koła Gospodyń Wiejskich – wyjątkowe miejsca, wyjątkowi ludzie
Na najlepsze Koła Gospodyń Wiejskich na Mazowszu czekają nagrody o łącznej wartości 40.000 zł!
Ruszyła czwarta edycja Konkursu „Koła Gospodyń Wiejskich – wyjątkowe miejsca, wyjątkowi ludzie” organizowanego przez Biuro Regionalne Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich w województwie mazowieckim pod patronatem Marszałka Województwa Mazowieckiego. Konkurs jest adresowany do Kół Gospodyń Wiejskich działających w województwie mazowieckim na podstawie obowiązujących przepisów prawa, których działalność jest udokumentowana w postaci kronik, sprawozdań lub relacji w mediach.
Do Konkursu może być zgłaszana działalność związana zakresem tematycznym z rozwojem obszarów wiejskich w województwie mazowieckim, a w szczególności z:
- wykorzystaniem środków unijnych na rozwój obszarów wiejskich w tym promocji najlepszych praktyk w zakresie realizacji projektów realizowanych w ramach tych środków;
- wykorzystaniem innowacyjnych technologii mających wpływ na rozwój obszarów wiejskich;
- turystyką na obszarach wiejskich;
- wykorzystaniem dóbr kultury w celu rozwoju obszarów wiejskich;
- rozwojem rolnictwa ekologicznego oraz podnoszeniem jakości żywności;
- organizacją spółdzielczości oraz grup producenckich na obszarach wiejskich;
- aktywizacją społeczności lokalnych.
Warunkiem uczestnictwa w Konkursie jest przesłanie w terminie do dnia 15 kwietnia 2022 r.:
- wypełnionego formularza zgłoszeniowego, według wzoru stanowiącego załącznik do regulaminu, zawierającego zgody na publikację danych zwycięzców na www.mazovia.pl oraz mazowieckie.ksow.pl i oświadczenie dotyczące danych osobowych;
- przynajmniej 2 rekomendacji (organizacji pozarządowych, lokalnych grup działania, samorządów);
- trzech przepisów kulinarnych związanych z regionem udokumentowanych fotograficznie (fotografie w formie drukowanej oraz elektronicznej na dowolnym nośniku lub przez pocztę elektroniczną) wśród których znajdzie się minimum jeden przepis na kiszonkę wraz ze zgodą na ich publikację w formie książki kucharskiej.
Pula nagród w Konkursie wynosi 40 000 zł brutto!
- I stopień – nagroda finansowa do 10 000 zł;
- II stopień – nagroda finansowa do 8 000 zł;
- III stopień – nagroda finansowa do 6 000 zł.
Nagrody zostaną wypłacone w formie przelewów finansowych na wskazane przez Koła Gospodyń Wiejskich udokumentowane konta.
Koła Gospodyń Wiejskich na start!
Mazowiecki program przygotowania szkół, nauczycieli i uczniów do nauczania zdalnego
Gmina Poświętne w partnerstwie z Samorządem Województwa Mazowieckiego realizuje projekt pn. „Mazowiecki program przygotowania szkół, nauczycieli i uczniów do nauczania zdalnego” w ramach priorytetowej „Edukacja dla rozwoju regionu”, Działania 10.1 „Kształcenie i rozwój dzieci i młodzieży”,Poddziałania 10.1.1 „Edukacja ogólna” Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego na lata 2014-2020 dofinansowany ze środków budżetu państwa w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. Wartość projektu wynosi: 70 624 291,63 zł natomiast dofinansowanie ze środków budżetu państwa wynosi: 2 374 495,00 zł. Projekt ma na celu podniesienie jakości nauczania w szkołach z terenu Województwa Mazowieckiego i przygotowanie ich do nauki zdalnej, poprzez zakup sprzętu IT i oprogramowania oraz przeprowadzenie szkoleń dla uczniów i nauczycieli.